با گسترش اینترنت و اپلیکیشن‌های گوناگون، شکل برخی از جرایم سنتی نیز تغییر کرده و به دنیای آنلاین راه یافته‌اند. برای مثال، دیگر سرقت فقط به معنای ورود غیرقانونی به منازل و ربودن اموال نیست؛ بلکه امروزه می‌توان به شکل اینترنتی و بدون اجازه، از حساب‌های بانکی دیگران برداشت غیرمجاز انجام داد. همچنین، حجم قابل توجهی از پرونده‌های حقوقی در دادگاه‌ها مربوط به شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی است. مجرمان سایبری، دیگر دام‌های فریبکارانه خود را در دنیای واقعی نمی‌گسترانند، بلکه از فضای مجازی و اینترنت برای این کار استفاده می‌کنند. کلاهبرداری اینترنتی یک نوع جرم رایانه‌ای محسوب می‌شود و در قانون مجازات اسلامی برای آن مجازات تعیین شده است.
برای شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی ، ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه و شکایت خود را ثبت کنید. پس از آن، پرونده به دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای ارجاع داده می‌شود. بنابراین، مرجع قانونی رسیدگی به شکایت‌های مربوط به کلاهبرداری اینترنتی، ابتدا دادسرای جرایم رایانه‌ای و سپس دادگاه کیفری خواهد بود. از این رو، در این نوشتار قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که فرایند شکایت از کلاهبرداری اینترنتی چگونه است و مراحل قانونی پیگیری این نوع جرایم در چه مراجعی انجام می‌شود؟
کلاهبرداری اینترنتی به چه صورت است؟
کلاهبرداری اینترنتی ، که در قانون مجازات اسلامی و قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری مورد توجه قرار گرفته، به طور خلاصه عبارت است از تحصیل مال یا منفعت برای خود یا دیگری از طریق توسل به حیله، تقلب از طریق اینترنت و استفاده از وسایل غیرقانونی و فریب دادن اشخاص دیگر. کلاهبرداری اینترنتی به هرگونه سوءاستفاده در فضای آنلاین گفته می‌شود که منجر به ضرر مالی برای قربانی شده و طی آن، مبلغی از حساب او به صورت غیرقانونی برداشت می‌گردد. این نوع کلاهبرداری‌ها معمولاً از طریق درگاه‌های پرداخت جعلی و با فریب دادن قربانیان صورت می‌پذیرد.
امروزه، با توجه به گسترش استفاده از اینترنت و فضاهای مجازی، این جرم محدود به دنیای واقعی نبوده و به این فضا نیز راه یافته است. مجرمان با بهره‌گیری از امکان پنهان‌سازی هویت در فضای آنلاین، اغلب اقدامات مجرمانه خود را از طریق اینترنت انجام می‌دهند تا از پیگرد قانونی و مجازات کلاهبرداری بگریزند. به همین دلیل، قانون جرایم رایانه‌ای مصوب سال 1388 نیز مجازات خاصی را برای شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی به کمک وکیل کیفری در کرج در نظر گرفته است.
طبق ماده 13 این قانون، که در ماده 741 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392نیز بازتاب یافته، هر فردی که به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با انجام اعمالی نظیر حذف، ایجاد یا متوقف ساختن داده‌ها یا مختل کردن سامانه، وجه، مال، منفعت، خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر استرداد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
خدمات موسسه هدی: وکیل ملکی در کرج
مدارک لازم برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
کلاهبرداری اینترنتی به عنوان یکی از شیوه‌های رایج کلاهبرداری، زیان‌های مالی قابل توجهی را به افراد و کسب‌وکارها تحمیل می‌کند. برای مقابله با این معضل و جلوگیری از ادامه فعالیت متخلفان، افراد متضرر می‌توانند با اقدام به شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی ، پیگیری قانونی را آغاز کنند. به منظور ثبت شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و پیشبرد روند رسیدگی، ارائه مدارکی ضروری است که شامل موارد معینی می‌شود.
- ارائه مدارک شناسایی معتبر شامل شناسنامه و کارت ملی شاکی.
- ذکر دقیق و کامل راه‌های تماس با شاکی، از جمله شماره تلفن و آدرس ایمیل.
- ارائه تمامی فیش‌های واریزی یا رسیدهای تراکنش‌های مالی مرتبط با کلاهبرداری.
- ارائه مستنداتی نظیر لینک‌ها، صفحات وب یا هرگونه اطلاعات آنلاین که در فرآیند فریب دادن شاکی مورد استفاده قرار گرفته است.
- ارائه هرگونه تصویر، فیلم یا اسکرین‌شات که نحوه و جزئیات کلاهبرداری را به تصویر می‌کشد.
- انجام فرآیند ثبت‌نام در سامانه ثنا از طریق آدرس اینترنتی adliran.ir.
- ارائه کلیه مدارک و اسناد مرتبط با وقوع کلاهبرداری، از جمله رسیدهای پرداخت و سایر مدارک مرتبط.
- در صورت وجود، ارائه شهادت یا مشخصات شاهدانی که از وقوع جرم کلاهبرداری اطلاع دارند.
برای شکایت از کلاهبرداری مجازی باید چکار کنیم؟
همانطور که پیش‌تر گفته شد، کلاهبرداری اینترنتی یک جرم محسوب شده و مشمول قوانین مجازات است. بنابراین، روش اول برای رسیدگی به این جرم، اقدام به طرح شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی در مراجع قضایی ذی‌صلاح است. برای این منظور، شاکی یا فرد متضرر باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نماید و شکایت خود را به صورت رسمی ثبت کند. توجه داشته باشید که ثبت شکایت مستلزم داشتن حساب کاربری در سامانه ثنا است؛ لذا همراه داشتن مدارک هویتی در زمان مراجعه به این دفاتر الزامی است. در این مسیر وکیل پایه یک دادگستری در کرج نیز می تواند به شما کمک کند تا براساس قانون بهتر حقوق خود را شناخته و به آن برسید.
روش های شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی
شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی به چندین شکل قابل انجام است که از جمله رایج ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ارائه مدارک و مستندات لازم برای شکایت از کلاهبردار اینترنتی
در زمان تنظیم شکایت نامه، شاکی می‌تواند توضیحات تکمیلی خود در خصوص نحوه وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی را به صورت تفصیلی شرح دهد. همچنین، امکان استفاده از نمونه‌های آماده شکواییه کلاهبرداری نیز وجود دارد. نکته حائز اهمیت، پیوست کردن تمامی اسناد و مدارکی است که وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی و اثبات آن را تسهیل می کند. این مدارک نقش مهمی در روند رسیدگی به پرونده خواهند داشت.
بسته به نوع کلاهبرداری اینترنتی صورت گرفته، ارائه مستندات خاص می‌تواند به پیگیری پرونده کمک شایانی کند. به عنوان مثال: اگر قربانی پرداخت در درگاه‌های جعلی شده‌اید، پرینت صفحه وب‌سایت جعلی و آدرس آن را به شکایت خود ضمیمه کنید. در صورتی که قربانی جرم فیشینگ شده‌اید، مستندات مربوط به لینک‌های آلوده و نحوه فریب خوردن را ارائه دهید. اگر شکایت از وب‌سایت‌های اینترنتی یا صفحات شبکه‌های اجتماعی متخلف است، آدرس دقیق و نشانی آن سایت یا صفحه را به شکایت خود پیوست نمایید.
مراجعه مستقیم به دادسرای جرائم رایانه‌ای
روش دیگر برای شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی ، مراجعه مستقیم به دادسرای جرائم رایانه‌ای است. در این مرجع قضایی، پس از ثبت شکایت شما، پرونده‌ای تشکیل شده و برای بررسی و پیگیری تخصصی به پلیس فتا ارجاع می‌گردد. واحد پلیس فتا با تخصص در حوزه جرائم سایبری، مسئول رسیدگی و پیگیری موضوع کلاهبرداری اینترنتی خواهد بود.
مراجعه مستقیم به وب‌سایت پلیس فتا
روش بعدی برای شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی ، مراجعه مستقیم به وب‌سایت پلیس فتا و استفاده از بخش ارتباطات مردمی آن است. در این قسمت، پس از وارد کردن اطلاعات شخصی از جمله نام و نام خانوادگی، می‌توانید به طور مستقیم با کارشناسان پلیس فتا ارتباط برقرار کرده و جزئیات مشکل پیش‌آمده را با آن‌ها در میان بگذارید.
خدمات موسسه هدی: وکیل طلاق در کرج
مراحل شکایت از کلاهبردار اینترنتی
در ادامه به مراحل شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی می پردازیم:
- مراجعه به دفتر خدمات الکترونیکی قضایی: در گام نخست، فرد شاکی باید در سامانه ثنا ثبت‌نام کند و یک حساب کاربری برای خود ایجاد نماید. معمولاً این فرآیند توسط کارکنان دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی برای تسهیل کار شاکی انجام می‌پذیرد.
- ثبت شکایت: شاکی موظف است برای شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی متن شکایت‌نامه خود را تنظیم و ارائه کند. این کار می‌تواند با تهیه یک دادخواست دقیق توسط خود فرد یا با کمک وکیل صورت پذیرد. در این مرحله، ارائه مدارک شناسایی و اسنادی که وقوع کلاهبرداری اینترنتی را به اثبات می‌رساند، به همراه دادخواست ضروری است.
- پیگیری کلاهبرداری اینترنتی: پس از ثبت شکایت، دادسرای جرایم رایانه‌ای دادخواست را دریافت و مورد بررسی اولیه قرار می‌دهد. در ادامه، دادیار و بازپرس مربوطه تحقیقات لازم در خصوص پرونده کلاهبرداری اینترنتی را انجام داده و پرونده را جهت بررسی‌های تخصصی به پلیس فتا ارجاع می‌دهند.
- مراجعه حضوری برای پیگیری پرونده: رسیدگی به شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی در دو مرجع دادسرا و دادگاه کیفری انجام می‌شود. در این مرحله، ممکن است شاکی برای ارائه توضیحات بیشتر و ارائه مدارک تکمیلی به منظور اثبات جرم کلاهبرداری اینترنتی احضار شود.
- صدور رأی نهایی: در نهایت، دادگاه کیفری با در نظر گرفتن گزارش دادسرا و مدارک ارائه شده از سوی شاکی، رأی نهایی را در خصوص پرونده صادر می‌کند. شاکی می‌تواند از طریق حساب کاربری خود در سامانه ثنا به متن رأی صادر شده دسترسی پیدا کند.
پیگیری کلاهبرداری از طریق شماره کارت
برای پیگیری موارد کلاهبرداری که از طریق شماره کارت بانکی صورت گرفته است، نخستین اقدام مراجعه به شعب بانک مربوطه و دریافت جزئیات تراکنش‌های انجام شده می‌باشد. پس از کسب این اطلاعات، می‌توانید با مراجعه به پلیس فتا، شکایت خود را به صورت قانونی ثبت و پیگیری نمایید.
مدت زمان رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی
مدت زمان مورد نیاز برای رسیدگی به شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی یکسان نبوده و تعیین یک بازه زمانی مشخص برای تمامی پرونده‌ها امکان‌پذیر نیست. در برخی موارد، فرآیند رسیدگی ممکن است بین سه تا شش ماه به طول انجامد، در حالی که برخی دیگر از پرونده‌های مشابه ممکن است نیازمند زمان بیشتری برای بررسی و صدور حکم نهایی باشند.
ثبت شکایت پلیس فتا انلاین برای شکایت کلاهبرداری مجازی
شما به سه روش زیر می توانید برای شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی به پلیس فتا اقدام کنید:
- تماس با شماره تلفن 096380
- مراجعه به دادسرای جرایم رایانه ای و ارائه شکواییه
- ثبت شکایت با مراجعه به وب سایت پلیس فتا www.cyberpolice.ir
برای ثبت شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی از طریق وب‌سایت پلیس فتا، مراحل زیر را دنبال کنید:
- در بالای صفحه، بخش “خدمات الکترونیک” را انتخاب کرده و سپس بر روی گزینه “ثبت تخلفات مردمی” کلیک کنید.
- در فرم مربوطه، اطلاعات هویتی خود شامل نام و نام خانوادگی، کد ملی، استان و شهر محل سکونت، شماره تلفن، آدرس دقیق و آدرس ایمیل را وارد نمایید.
- از میان گزینه‌های موجود، “گزارش تخلف وب سایت” را انتخاب کنید تا نوع شکایت شما مشخص شود.
- در قسمت شرح شکایت، توضیحات کاملی از مشکل پیش آمده ارائه دهید و شرح دقیق تخلفی که صورت گرفته است را وارد کنید.
- برای تسریع در روند رسیدگی، مدارک و اسناد مرتبط با شکایت خود، شامل عکس‌ها، فایل‌ها و ویدئوهای مربوطه را در قسمت مشخص شده بارگذاری نمایید.
- پس از تکمیل اطلاعات و بارگذاری مدارک، بر روی گزینه “ثبت شکایت” کلیک کنید تا شکایت شما نهایی شود. در این مرحله، یک کد رهگیری به شما ارائه خواهد شد که می‌توانید از آن برای پیگیری وضعیت شکایت خود استفاده کنید.
- پس از ثبت شکایت، کارشناسان پلیس فتا اطلاعات ارائه شده را بررسی خواهند کرد و در صورت تشخیص وقوع جرم، اقدامات قانونی لازم را به عمل خواهند آورد.
سخن پایانی شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی
با توجه به گسترش روزافزون کلاهبرداری‌های اینترنتی و پیچیدگی روش‌های مجرمان سایبری، آگاهی از فرایند قانونی شکایت و پیگیری این جرایم برای حفظ امنیت مالی و حقوق شهروندان امری ضروری است. همانطور که در این نوشتار شرح داده شد، برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی، مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و ثبت شکایت در سامانه ثنا، پیگیری از طریق دادسرای جرایم رایانه‌ای و پلیس فتا، و ارائه مدارک و مستندات کامل، از جمله مراحل کلیدی به شمار می‌روند.
همچنین، امکان ثبت شکایت آنلاین از طریق وب‌سایت پلیس فتا نیز به عنوان یک راهکار تسهیل‌کننده در دسترس قرار دارد. به یاد داشته باشید که اقدام به موقع و ارائه اطلاعات دقیق و کامل، نقش بسزایی در تسریع روند رسیدگی و احقاق حق قربانیان کلاهبرداری‌های اینترنتی ایفا می‌کند. هوشیاری در فضای مجازی، رعایت نکات ایمنی در تراکنش‌های آنلاین، و اطلاع از حقوق قانونی، می‌تواند از وقوع اینگونه جرایم پیشگیری نموده و در صورت بروز، مسیر پیگیری قانونی را هموار سازد.
سوالات متداول در مورد شکایت از کلاهبرداری های اینترنتی
- کلاهبرداری اینترنتی چیست؟
کلاهبرداری اینترنتی به هرگونه تحصیل مال یا منفعت از طریق حیله، تقلب و استفاده از وسایل غیرقانونی در فضای آنلاین اطلاق می‌شود که منجر به ضرر مالی برای قربانی می‌گردد.
- برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی به کجا باید مراجعه کرد؟
ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و شکایت خود را ثبت کنید. همچنین می‌توانید مستقیماً به دادسرای جرایم رایانه‌ای یا وب‌سایت پلیس فتا مراجعه نمایید.
- چه مدارکی برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی لازم است؟
مدارک شناسایی معتبر، اطلاعات تماس، فیش‌های واریزی، مستندات مربوط به کلاهبرداری (لینک‌ها، صفحات وب، تصاویر، فیلم‌ها)، مدارک ثبت‌نام در سامانه ثنا، و در صورت وجود، شهادت شهود.
