جعل در لغت به معنای ساختگی، دروغ، از خود درآوردن و … است. طبق ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی: جعل و تزویر عبارتند از ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیررسمی، خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری ‌بدون اجازه صاحب آن و نظایر این‌ها به قصد تقلب.

نکته قابل توجه این است که فقط نوشته، جعل است یعنی جعل صدا، اثر انگشت و یا حتی کارت و بلیط جعل به حساب نمی‌آید.
به مرتکبین جرم جعل، جاعل می‌گویند چه بسا برای شخص دیگری جعل نموده باشند.

دسته های جعل

جرم جعل به دو دسته جعل مادی و جعل معنوی تقسیم شده است:
جعل مادی یعنی تغییر مادی یا فیزیکی اسناد توسط تراشیدن یا برش دادن.
جعل معنوی یعنی شخص جاعل به شهرت و اعتبار شخصی آسیب وارد کند.

انواع اسناد جعل

جعل اسناد رسمی یا عادی: هرگونه تغییرات در متن و یا کپی کردن امضا و … در اسناد رسمی و عادی را جعل اسناد رسمی می‌نامند.
جعل اسناد مالی: تولید ارز، چک، سفته و … و همچنین تغییرات در هر نوع مدارک مالی نیز نوع دیگری از جعل است.
جعل اسناد هویتی: تغییرات در شناسنامه، کارت ملی، گواهینامه و انواع مدارک هویتی شخصی از موارد جعل اسناد هویتی هستند.
جعل احکام مربوط به دستگاه قضا: تغییر و یا ساخت هرگونه حکمی که از جانب مراجع قضایی باشد.

مواد ۵۳۲ تا ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی مجازات جرم جعل را مورد بررسی قرار می‌دهد که نسبت به سندی که جعل شده و سِمَت جاعل تفکیک می‌شود.

در صورت جعل اسناد رسمی که ماده ۵۳۲ و ۵۳۳ قانون مجازات اسلامی به آن اشاره می‌نماید بیان می‌شود که اگر شخص جاعل وابسته به ارگان های دولتی باشد به پرداخت جزای نقدی و از یک تا پنج سال حبس محکوم می‌گردد و اگر شخص جاعل وابسته به ارگان های دولتی نباشد به جزای نقدی و از ۶ ماه تا ۳ سال حبس محکوم می‌گردد.

مجازات شخصی که یک سند عادی را جعل نماید و یا از آن استفاده نماید، به جزای نقدی یا به ۳ ماه تا ۱ سال حبس محکوم می‌گردد.
شایان ذکر است جعل اسناد غیر رسمی و مرتبط با اشخاص، از جرایم قابل گذشت است، اما در جعل اسناد رسمی از دسته جرایم غیر قابل گذشت است.