قانون جدید مهریه برای افراد بدون دارایی چگونه اجرا می‌ شود؟

در سال های اخیر، قوانین مرتبط با مهریه چندین بار اصلاح شده اند و تمرکز قانون گذار از بازداشت محوری به سمت «توان مالی واقعی زوج» تغییر کرده است. یکی از مهم ترین موضوعات این تغییرات، قانون جدید مهریه برای افراد بدون دارایی چگونه اجرا می شود؟ بسیاری از مردان که هیچ مال ثبت شده ای ندارند یا درآمدشان پایین است، نگران این هستند که چگونه مهریه از آنها مطالبه می شود و آیا امکان جلب، توقیف اموال یا زندانی شدن وجود دارد یا خیر.

قانون جدید، رویکردی واقع بینانه تر اتخاذ کرده است. در گذشته صرف ناتوانی مالی ممکن بود منجر به بازداشت زوج شود؛ اما اکنون قانون، پیش از هر اقدامی، وضعیت مالی واقعی، توان پردرآمدی، دارایی های قابل ردیابی، شغل و حتی سبک زندگی فرد را بررسی می کند. هدف این است که پرداخت مهریه به گونه ای انجام شود که هم حقوق زوجه تأمین شود و هم زوجی که واقعاً فاقد مال است، دچار آسیب غیرقابل جبران نشود.

این مقاله با رویکردی کاملاً حقوقی بررسی می‌ کند که افراد بدون دارایی در قانون جدید مهریه چگونه بررسی می‌ شوند، ملاک توان پرداخت چیست، چه زمانی توقیف اموال انجام می‌ شود، اقساط چگونه محاسبه می‌ گردند و آیا حکم جلب برای افراد فاقد دارایی صادر می‌ شود یا خیر، و مشورت با وکیل شرکت در کرج می‌ تواند در تفسیر قوانین و اجرای دقیق آن راهگشا باشد.

افراد بدون دارایی در قانون جدید مهریه چگونه ارزیابی مالی می شوند؟

در قانون جدید، مبنای اصلی پرداخت مهریه «توان واقعی» است. یعنی اگر مردی هیچ مال، ملک، حساب بانکی قابل توقیف یا وسیله نقلیه ای نداشته باشد، دادگاه موظف است قبل از صدور هرگونه رأی، وضعیت مالی او را به طور دقیق بررسی کند.

1. اولین مرحله، استعلام کامل اموال است. دادگاه از طریق سامانه های ثبتی، بانکی، بورسی، خودرو، بیمه و سایر سامانه های اطلاعاتی، وضعیت اقتصادی فرد را بررسی می کند. اگر هیچ دارایی به نام او نباشد، این موضوع در گزارش استعلام ثبت می شود.
2. مرحله دوم، بررسی سبک زندگی و درآمد غیررسمی است. ممکن است فرد فاقد دارایی ثبت شده باشد اما درآمد نقدی، شغل آزاد یا تجارت غیررسمی داشته باشد. قانون جدید اجازه می دهد قاضی با بررسی شواهد زندگی، مخارج، معاملات نقدی و گزارش های دیگر، توان مالی را تخمین بزند.
3. مرحله سوم، تحقیق درباره نقل و انتقالات مشکوک قبل از مطالبه مهریه است. اگر مرد درست قبل از شکایت مهریه، اموال خود را به نام دیگران منتقل کرده باشد، قانون این عمل را «فرار از دین» تلقی می کند و قابل ابطال است.
4. مرحله چهارم، تهیه گزارش مالی نهایی است که مبنای تصمیم گیری قاضی درباره اقساط، توقیف یا عدم توقیف قرار می گیرد.

برخلاف گذشته، صرف «بی دارایی بودن» نمی تواند مرد را از پرداخت مهریه معاف کند. اما در قانون جدید، پرداخت متناسب با توان مالی و بدون فشار غیرقابل تحمل انجام می شود و مشاوره با وکیل طلاق در کرج می تواند در تعیین روش مناسب پرداخت و رعایت حقوق طرفین کمک کند.

افراد بدون دارایی در قانون جدید مهریه چگونه ارزیابی مالی می ‌شوند؟

ملاک توان پرداخت در قانون جدید مهریه؛ معیارهای جدید دادگاه چیست؟

در قانون جدید مهریه، توان مالی براساس چند شاخص مشخص تعیین می‌ شود. این شاخص ها به قاضی کمک می کنند بین «فرد فاقد دارایی واقعی» و «فردی که دارایی خود را پنهان کرده» تفاوت قائل شود.

معیار اول، درآمد ماهانه است.

قاضی بررسی می کند آیا مرد شغل ثابت، حقوق ماهانه، قرارداد کاری یا منبع درآمد شناخته‌شده دارد یا خیر. حتی مغازه یا کارگاه بدون پروانه نیز می تواند مبنای محاسبه قرار گیرد.

معیار دوم، هزینه های ضروری زندگی است.

هزینه اجاره، خوراک، درمان، هزینه فرزندان، رفت‌ و آمد و تعهدات قطعی دیگر باید از درآمد کسر شود تا توان واقعی مشخص شود.

معیار سوم، توان پرداخت تدریجی است.

حتی اگر فرد حقوق کمی داشته باشد، قانون جدید اجازه می دهد اقساط بسیار کوچک تعیین شود تا پرداخت مهریه ممکن باشد اما زندگی فرد مختل نشود.

معیار چهارم، امکان افزایش درآمد است.

اگر فرد توان کاری دارد اما عمداً بیکار مانده باشد، قاضی می تواند توان فرضی برای او تعیین کند.

معیار پنجم، توان پرداخت نقدی مقطعی است.

در صورت وجود درآمدهای موسمی، مانند پاداش، کمیسیون یا فعالیت غیرمداوم، این موارد نیز در توان پرداخت لحاظ می شود.

به این ترتیب، در قانون جدید، توان مالی یک مفهوم دقیق و قابل‌ محاسبه است و نه یک ادعای ساده، و مشورت با وکیل پایه یک دادگستری کرج می‌ تواند در تفسیر دقیق قانون و اجرای درست حقوق زوجین راهگشا باشد.

نقش درآمدهای ماهانه و شغل در تعیین میزان اقساط مهریه برای افراد بی دارایی

در قانون جدید مهریه، اگر مرد هیچ دارایی ندارد، ملاک اصلی برای تعیین اقساط «درآمد ماهانه» است. دادگاه ابتدا درآمد ثابت یا متوسط ماهانه را محاسبه می کند، سپس هزینه های ضروری را از آن کم می کند و باقیمانده را مبنای اقساط قرار می دهد.

برای مثال اگر فرد ۱۲ میلیون تومان درآمد داشته باشد و ۹ میلیون هزینه ضروری، تنها ۳ میلیون تومان باقی می ماند. قاضی نمی تواند او را به ۵ میلیون تومان قسط ماهانه محکوم کند، بلکه اقساط باید کمتر از توان پرداخت باشد.

قانون جدید همچنین تأکید می کند که:

• اقساط نمی تواند بیش از ۳۵٪ درآمد باشد.
• اگر درآمد فرد متغیر باشد، میانگین سه یا شش ماهه بررسی می شود.
• اگر حتی همین مقدار نیز توان پرداخت ایجاد نکند، اقساط کاهش می یابد.

در مواردی که مرد شغل رسمی ندارد، دادگاه از گزارش های محلی، استعلام مشاغل آزاد، بررسی سبک زندگی و هزینه های او توان مالی را تخمین می زند. بنابراین حتی برای افراد بی دارایی، درآمد ماهانه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و اقساط بر اساس واقعیت زندگی تعیین می شود و نه حدس یا فشار.

قانون جدید مهریه و توقیف اموال؛ وقتی مرد هیچ دارایی ثبت شده ندارد

توقیف اموال یکی از ابزارهای قانونی برای وصول مهریه است. اما در قانون جدید مهریه، اگر مرد هیچ دارایی ثبت‌شده‌ای نداشته باشد، مسیر اجرای مهریه تغییر می کند و قانون چند حالت را پیش‌بینی کرده است.

1. حالت اول، عدم توقیف به دلیل نبود مال. اگر استعلام رسمی نشان دهد هیچ ملک، خودرو، حساب بانکی یا اوراق بهاداری در اختیار مرد نیست، توقیف اموال ممکن نیست و پرونده وارد مرحله تقسیط مهریه می شود.
2. حالت دوم، ابطال انتقال اموال صوری. اگر مرد قبل از مطالبه مهریه اموال خود را به نام دیگران منتقل کرده باشد، زوجه می تواند طرح دعوای «ابطال معامله به قصد فرار از دین» کند و اموال بازگردانده می شود.
3. حالت سوم، توقیف اموال آینده. اگر مرد در آینده صاحب مال شود (مانند خرید ماشین، ارث، معامله ملکی یا ایجاد حساب بانکی) زوجه می تواند دوباره تقاضای توقیف کند.
4. حالت چهارم، توقیف درآمد مستمر. در صورتی که فرد دارایی ندارد اما حقوق ماهانه ثابت دارد، دادگاه می تواند بخشی از حقوق را بابت مهریه توقیف کند.
5. حالت پنجم، توقیف اموال منقول ارزشمند مانند طلا، تجهیزات کاری یا ابزار شغلی؛ البته فقط اگر ابزار اصلی کسب ‌و کار نباشد.

به عبارت دیگر، نداشتن دارایی به معنای بسته شدن پرونده مهریه نیست؛ بلکه قانون مسیر را از توقیف به تقسیط تغییر می دهد.

آیا حکم جلب برای افراد فاقد اموال صادر می شود؟

یکی از مهم ‌ترین تغییرات قانون جدید مهریه، محدود شدن صدور حکم جلب است. برخلاف گذشته که مرد به ‌محض عدم پرداخت مهریه بازداشت می شد، در قانون جدید بازداشت تنها در شرایط خاص امکان ‌پذیر است.

برای افراد فاقد دارایی، حکم جلب به‌ صورت خودکار صادر نمی شود. دادگاه ابتدا باید احراز کند:

• فرد توان مالی داشته ولی عمداً پرداخت نکرده.
• یا اینکه عمداً اموالش را پنهان کرده است.
• یا ادعای بی ‌پولی دروغ بوده و شواهد خلاف آن را ثابت کند.

اگر هیچ ‌کدام از این موارد وجود نداشته باشد، بازداشت ممنوع است.

بازداشت فقط زمانی ممکن است که:

۱) مرد توان پرداخت دارد اما از پرداخت امتناع می کند.
۲) اقساط تعیین شده اما عمداً پرداخت نمی کند.
۳) اثبات شود اموال را پنهان یا منتقل کرده تا مهریه نپردازد.

در نتیجه، قانون جدید مهریه برای افراد بدون دارایی به‌ طور صریح بیان می کند:
«فردی که به ‌طور واقعی دارایی ندارد، به‌ دلیل ناتوانی مالی زندانی نمی شود.»

در ادامه، برای شفافیت بیشتر، یک جدول ارائه شده است:

مقایسه وضعیت حکم جلب در قانون قدیم و قانون جدید مهریه

بیشتر بخوانید: قانون جدید مهریه چند سکه است؟

مقایسه وضعیت حکم جلب در قانون قدیم و قانون جدید مهریه

جمع‌ بندی

قانون جدید مهریه برای افراد بدون دارایی یک تحول اساسی ایجاد کرده است. این قانون تلاش کرده میان حقوق زوجه و توان مالی واقعی زوج تعادل برقرار کند.

اگر فرد به‌طور واقعی دارایی ندارد، زندانی نمی شود، اما از پرداخت مهریه نیز معاف نمی شود و مهریه به‌صورت اقساط متناسب با درآمد تعیین می گردد.

اگر مرد اموال خود را پنهان کند یا عمداً از پرداخت فرار کند، قانون اجازه توقیف اموال و حتی بازداشت را می دهد.
نکته اساسی این است که قانون جدید بر پایه «عدالت» است: نه ظلم به زن و نه فشار غیرمنطقی بر مرد.

سوالات متداول درمورد قانون جدید مهریه برای افراد بدون دارایی چگونه اجرا می‌ شود؟

1. اگر فرد هیچ دارایی نداشته باشد، آیا مهریه از او ساقط می شود؟
   خیر. مهریه در قانون قابل‌اسقاط نیست مگر با رضایت زن. اما شرایط پرداخت متناسب با توان فرد تعیین می شود.
2. آیا فرد بدون دارایی به زندان می رود؟
   خیر، مگر اینکه توان پرداخت داشته و عمداً از پرداخت امتناع کند یا اموالش را پنهان کرده باشد.
3. آیا امکان تقسیط مهریه برای افراد بی دارایی وجود دارد؟
   بله. تقسیط اصلی‌ترین ابزار قانون برای این افراد است و اقساط بر اساس درآمد تعیین می شود.